Moel Toe

Als er één project is dat wortelt in mijn verleden dan is het wel het project "Moel toe!" het Limburgs equivalent voor "Hou je bek!"

Het wortelstelsel van dit project is bovendien knap ingewikkeld, zo ingewikkeld dat ik het ook niet altijd begrijp. Hieronder een stuk geschiedenis, met enig schaamrood op de kaken.

Toen het Geologisch Bureau in 1996 verhuisde naar het gloednieuwe ON-II gebouw in Heerlen werd het oude gebouw uiteraard leeggeruimd. Uit de kelders kwam een antieke, gietijzeren, maar loodzware fotopers tevoorschijn. Hij was voorzien van een thermometer en een verwarmingselement. Ik wist zeker dat het een fotopers was want op een messing plaatje stond:

Hans Hilsdorf

Fabrik Photografischer Specialitäten

Bingen a. Rhein

De a. in Bingen a. Rhein staat voor am. Niemand kon er iets mee doen. Ik ook niet en daarom nam ik de pers mee naar huis. Daar begon een lange periode van in de weg staan, slepen en zeulen. Ik draalde er soms om heen en wist niet wat ik er mee moest. Op zekere dag, ruim 5 jaar later, viel het kwartje, alhoewel ik zelf nog niet wist - in woorden of bewuste associaties - dat het gevallen was.

Ik beet in een hap gipsdeeg, maakte zo goed en zo kwaad als het ging een afdruk van mijn gebit en bouwde een reusachtig kunstgebit van multiplex. Uiteraard gaf het gebit natuurgetrouw de brede spleet tussen mijn voortanden weer. Zo'n opvallende spleet die voor velen aanleiding was om me uiteenlopende koosnamen te geven waarvan "Bromfietsrek" nog wel de meest vriendelijke is. Het gebit moest precies passen tussen de kleppen van de fotopers. Dit beperkte het aantal vrijheidsgraden aanzienlijk.

Ik vond later een grote gelijkenis tussen het gebit van Anna Nicole Smith - die helaas en veel te jong op tragische wijze aan haar einde kwam -en het mijne. Sindsdien moet ik, telkens als ik naar mijn mond kijk, denken aan de mond van Anna Nicole Smith. Maar dat terzijde.

Anna Nicole Smith, 2005, poserend voor de film Be Cool

Ik voltooide het werk en in 2002 was het klaar. Ik stond er verbaasd naar te kijken. Ik begreep eerst niet wat ik gemaakt had, maar plotseling begreep ik dat ik een "onderdrukkingsmachine" had ontworpen. Met een fotopers kun op een wrede, effectieve manier iemand monddood maken. Zo ontstond "Moel toe!"

Moel Toe, 2002

In de maanden die volgden bleef ik licht nerveus piekeren waarom ik dit werk had gemaakt. Langzaam vatte de gedachte post dat een gevoel uit mijn jeugd, een kind uit een achterbuurt met een eeuwig tekort aan woorden, een uitweg had gezocht. Een vlammend protest ook tegen elke poging om anderen de mond te snoeren. Ik moest er wat mee. Ik begon, kwaadaardig als ik zijn kan , een project vorm te geven.

Ik besloot de media te screenen. De kranten en televisie rapporteerden vaak, heel vaak over naarlingen die overwinningen behaalden ten koste van anderen. Hufters die in vaak ongelijke strijd, anderen hun wil opleggen. Handige gauwdieven die stalen van onwetenden. Bestuurders die hun organisatie als eigendom gingen beschouwen. Politici die hun geweten overschreeuwen. Enz. Ik werd steeds onrustiger.

Ik besloot een jaarlijkse prijs uit te loven aan de grootste hufter. De prijs zou bestaan uit:

Een juryrapport met uitgebreide motivatie van de keuze, en

Een vetleren medaille, en

Een ingelijste foto van het kunstwerk "Moel Toe"

Aan kandidaten geen gebrek. Toch had ik ergens mijn twijfels. Was er een mogelijkheid dat ik me vergiste? Ik besloot aan de uitreiking de conditie toe te voegen dat over de uitslag eindeloos gecorrespondeerd kon worden. Maar dat was niet voldoende. Ik realiseerde me dat de prijs alleen uitgereikt mocht worden door iemand met een smetteloos verleden. Ik begon te twijfelen of ik wel de juiste persoon was. Uiteindelijk kwam ik tot de erkenning dat ik geen smetteloos verleden heb. Nog sterker, de criteria voor het uitloven van de prijs waren ook op mezelf van toepassing.

Daarom heb ik de prijs uiteindelijk maar aan mezelf toegekend. Hij staat nu in de tuin, naast de ingang van mijn werkplaats. Iedere dag kijk ik er naar. Het is een soort spiegel. Verweerd met veel barsten.

naar hoofdmenu